-Reklam-

İstanbul’a Yönelik Turist Akışına Bakış

Konuk Yazar
Konuk Yazar
Okuma Süresi: 13 dk
ahmet vatan-hayaleturk


ABONE OLGoogle News Hayaleturk

Konuk yazarımız, Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Vatan – İstanbul Medeniyet Üniversitesi Turizm Fakültesi Dekan Yardımcısı

Turizm en yalın şekilde, insanların her zaman ikametgâh ettiği yerden geçici süreyle ve farklı motivasyonlarla ayrılarak gittikleri destinasyonlarda turizm işletmelerinin üretmiş olduğu mal ve hizmetleri satın alarak yeniden ikametgâh ettikleri yere dönmeleri olarak tanımlanabilir.

Turizm talebini etkileyen birden fazla faktör bulunmaktadır. Varılan destinasyonun fiyat düzeyi, turizm hareketliliğine katılan turistin gelir düzeyi, turist gönderen yer ile turist kabul eden yer arasındaki ulaştırma için gerekli zaman miktarı ve ulaştırma maliyetini kapsayan ekonomik uzaklık, turizm talebine etki eden ekonomik faktörlerdir. Eğitim düzeyi, meslek, aile yapısı, dil güçlükleri ve kentleşme düzeyi ise turizm talebine etki eden toplumsal faktörlerdir. Turizm talebini etkileyen psikolojik faktörler arasında ise kişilik yapısı, kültürel uzaklık, zevk ve alışkanlıklar ile snobizm yer almaktadır. Reklam ve tanıtım, boş zaman, turizm bilinci ise turizm talebini etkileyen diğer unsurlardır.

-Reklam-
Ad imageAd image

İstanbul’a olan talebe bakıldığında, turizm talebinin yıllar içerisinde arttığı görülmektedir. Tarih boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapan İstanbul, Asya ve Avrupa kıtaları üzerine kurulmuş yegâne şehirdir. Boğaz’ı, kültürel mirası, doğal güzellikleri ve eşsiz coğrafyasıyla benzersiz bir şehirdir. Farklı kültürlere sahip olan insanlar, İstanbul’u modern bir metropol haline getirmektedir. İstanbul’a gelen turistlerin ise şehirde yapabileceği pek çok aktivite mevcuttur. İnanç turizmi, kültür turizmi, spor turizmi, medikal turizm, termal turizm, kongre turizmi, gastronomi turizmi, deniz turizmi şehirde öne çıkan sadece birkaç turizm türüdür. Bununla birlikte şehirde gerçekleştirilen etkinlikler ile hizmete açılan alışveriş merkezleri de turistlerin ilgisini çekmektedir.

Tüm bunlar İstanbul’un yıllarca dünya üzerinde en çok ziyaret edilen 10 şehrin arasına girmesine sebep olmuştur.

Mastercard tarafından her sene yayınlanan Global Destination Cities Index (Küresel Destinasyon Şehirleri Endeksi) raporuna göre İstanbul, 2012 senesinde dünya üzerinde en çok ziyaret edilen 5. şehir olmuştur. Yine 2013 yılında yayınlanan aynı rapora göre ise İstanbul 6. sıraya gerilemiştir. 2014 yılında bir basamak daha gerileyip dünya üzerinde en çok ziyaret edilen 7. şehir olurken, 2015 yılında yeniden en çok ziyaret edilen 5. şehir olarak ilk 5 arasında yerini almıştır. 2016 yılında ülkede yaşananlardan dolayı hem Türkiye turizmi hem de İstanbul turizmi ciddi sayıda turist kaybı yaşamıştır. İstanbul dünya üzerinde en çok ziyaret edilen şehirler sıralamasında 8.’liğe kadar gerilemiştir. 2017 Eylül ayında yayınlanan yeni Mastercard Global DestinationCities Index raporuna göre ise 2017 yılında İstanbul’un 10. sırada olması beklendiği açıklanmıştır. Ancak hem İstanbul turizmi hem de Türkiye turizmi beklenenden daha iyi bir tablo ile 2017 yılını kapatırken, 2018 yılı verileri ise turizmcilerin yüzünü güldürmektedir. Tabi bu durum turist sayıları için geçerlidir. Turizm gelirleri konusunda bir ivme kazanılmamıştır.

Grafik 1: 1997 – 2017 Yılları Arasında İstanbul’a Gelen Yabancı Sayıları

Kaynak: İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2018

İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 2017 yılı aralık ayında yayınlanmış olduğu İstanbul Turizm İstatistikleri Raporu’na göre 1997 ile 2017 yılları arasında İstanbul’a gelen yabancı sayısında 1999 yılı, 2010 yılı ve 2016 yılı olmak üzere 3 kere düşüş yaşanmıştır. 1998 yılında 2.356.800 olan turist sayısı, 1999 yılında 1.737.287’ye düşmüştür. Takip eden yıllarda gelen yabancı sayısında sürekli artış yaşanmıştır. 7.509.741 yabancı sayısında ulaşılan 2009 yılı sonrası 2010 yılında gelen yabancı sayısında düşüş yaşanmış ve İstanbul 2010’da 6.960.980 yabancıyı ağırlamıştır. 2011 ile 2015 arası yeniden yükselişe geçen İstanbul turizmi, 2012 yılında 12.414.677 yabancıyı ağırlarken, 2016 yılında bu sayı 9.203.987 olmuştur. Turist sayısında yıllar içerisinde yaşanan kayıplara bakıldığında 1999 yılında 619.513 yabancı, 2010 yılında 548.761 yabancı, 2016 yılında ise 3.210.690 yabancı olduğu görülmektedir. 2016 yılında İstanbul ciddi sayıda turist kaybetmiştir. 2015 yılında şehri ziyaret eden 4 turistten 1’i şehre gelmemiştir. Benzer kötü tablo 2016 yılında Türkiye turizminde de yaşanmıştır. Türkiye Seyahat AcentalarıBirliği’nin internet sitesinde yayınlanan tabloya göre Türkiye’ye 2015 yılında 41.617.530 turist gelirken, bu sayı 2016 yılında 31.365.330’a gerilemiştir. 10.306.200 turist, 2016 yılında Türkiye’ye gelmemiştir. Kaba bir hesap ile İstanbul’un 3’te 2’sinin ortadan kaybolduğu düşünüldüğünde 2016 yılında yaşanan kaybın ne kadar vahim olduğu anlaşılabilir.

Grafik 2: 2017 Yılında İstanbul’a Gelen Yabancıların Milliyetleri

Kaynak: Kaynak: İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2018

İstanbul’a gelen yabancıların milletlerine bakıldığında çeşitlilik görülmektedir. Hem farklı kıtalardan hem de farklı ülkelerden şehri ziyaret etmek için pek çok yabancı gelmektedir. 2017 yılında İstanbul’a gelen yabancılarda Almanya’dan gelen yabancılar başı çekmektedir. İran, Suudi Arabistan ve Irak İstanbul’a yabancı gönderen diğer ülkelerdir. İstanbul her geçen gün Orta Doğu pazarından daha fazla pay almakta ve daha fazla Orta Doğulu turisti ağırlamaktadır. İstanbul’un turistik bölgelerindeki değişim bunun göstergesidir. Daha önce Arapça mönü, tabela, levha veya broşür görmüyorken son yıllarda aksi daha çok görülmeye başlamıştır. 2017 yılında İstanbul’a gelen yabancıların toplamdaki yüzdeleri;
Almanlar %9.1, İranlılar %8.3, Suudi Arabistanlılar %5.1, Iraklılar %4.8, Ruslar %4.6, İngilizler %3.5, Fransızlar %3.4, Ukraynalılar %2.8, Amerikalılar %2.5, Hollandalılar %2.3, Kuveytliler %2.2, Çinliler %2.0, Türkmenler %2.0, Azerbeycanlılar %2.0 ve Cezayirliler %1.9’dir. Son yıllarda İstanbul’u ziyaret eden turistlerin milliyetlerinde de değişiklikler gözlenmektedir. Daha önce ön sıralarda görülen Avrupa Kıtası ülkeleri yerini Orta Doğu ülkelerinde bırakmıştır.

Tablo 1: 2005, 2011 ve 2017 Yıllarında İstanbul’a Gelen Yabancılara Göre Ülkeler

 

2005

2011

2017

1

Almanya

Almanya

Almanya

2

Rusya Federasyonu

Rusya Federasyonu

İran

3

Fransa

Amerika Birleşik Devletleri

Suudi Arabistan

4

İngiltere

İtalya

Irak

5

Amerika Birleşik Devletleri

Fransa

Rusya Federasyonu

6

İtalya

İngiltere

İngiltere

7

Hollanda

İran

Fransa

8

Ukrayna

Hollanda

Ukrayna

9

İspanya

İspanya

Amerika Birleşik Devletleri

10

İsrail

Japonya

Hollanda

*İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından İstanbul Turizm İstatistikleri Raporundan derlenmiştir.

İstanbul’a turist gönderen ülkelerin başını geçmişte de günümüzde de Almanya çekmektedir. 2016 yılı ile 2017 yılları arasında %-2’lik bir değişim olduğu gözden kaçmamalıdır. 2005 yılında ve 2011 yılında ikinci sırada Rusya Federasyonu görülürken 2017 yılında Rusya Federasyonu 3. sırada görülmektedir. 2005 ve 2011 yıllarında üst sıralarda gördüğümüz İngiltere, Fransa, İtalya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin 2017 yılında gerilere düştüğünü, 2016 – 2017 yılları arasında değişim oranlarına baktığımızda ise Amerika Birleşik Devletleri’nde %-15’lik ve İtalya’da %-2’lik değişim olduğu görülmektedir. 2005 ve 2011’de ilk 10 sıralamasında görmediğimiz İran, Suudi Arabistan ve Irak ise 2017’de olduğu gibi 2018 yılında da İstanbul’a turist gönderen başlıca ülkeler olmuştur. 2016 – 2017 yılları değişim oranlarına baktığımızda İran %39, Suudi Arabistan %17, 1 ve Irak ise %84, 8 turist sayısını bir önceki yıla göre arttırmıştır. Rusya Federasyonu ile olan politik gerilim sonrası azalan turist sayısı 2017’de toparlanmıştır. 2016 yılına göre İstanbul’u ziyaret eden turist sayısı %66 artmıştır.

Uluslararası turist akışının rotasını değiştirecek / engelleyecek / sınırlayacak / akış mesafesini uzatacak veya kısaltacak pek çok faktör vardır. Bunlar, akışın başladığı ve bittiği yer ile akışın gerçekleştiği rotaların coğrafi özellikleriyle (en başta iklim) yakından ilişkili olduğu kadar, günümüzde daha çok ekonomik, teknolojik, sosyal, siyasal, askeri durumlarla ve güvenlik hizmetleriyle yakından ilişkilidir. Sözgelimi, doğal afetler, ekonomik krizler, yasal engeller, politik kararlar, vize, işbirliği anlaşmaları, terör, salgın hastalıklar, savaşlar vb. turist akışının şekillenmesinde rol oynamaktadır (Baykal, 2015: 59). Uluslararası turizm pazarında turistik destinasyonlar oldukça yoğun bir rekabet ortamında yaşam savaşı vermektedir. Turizmin her türlü belirsizliğe açık, hassas yapısı rekabetin şiddetini artıranönemli etkenler arasında yer almaktadır. Özellikle Akdeniz çanağında benzer turistik ürünleri sunmakta olan destinasyonlar, ikamesi oldukça fazla olan turistik ürünlerini diğer rakip destinasyonların turistik ürünlerinden farklılaştırmaya çalışmaktadır.

Bu değişimi gerçekleştirmek için turistik destinasyonlar etkin yönetim ve pazarlama faaliyetlerini hayata geçirerek kendilerini diğer rakip destinasyonlardan farklılaştıracak stratejik hamleleri yapmak durumundadırlar (Ödemiş vd., 2017: 26).

Dünyada en çok turist çeken şehirlerden biri olan İstanbul bir marka kimliğine sahip değildir. Tüm pazarlama eylemlerinde kullanılan ortak bir logosu bulunmadığı gibi, ortak kullanılan ya da ilk seferde karşınıza çıkan bir sloganı da bulunmamaktadır. İstanbul’un bir an önce bu eksikliğini gidermesinde fayda olduğu düşünülmektedir. Şehir markalamasının yaratmış olduğu rekabet üstünlüğü açısındanson yıllarda önem kazandığı ortadadır. Markalaşmanın bir basamağı olan marka kimliğinde başarılı olan şehirlerin turizm hareketliliğinden aldığı payın, birbirini takip eden yıllarda benzer olduğu görülmektedir. Bu sebeple marka kimliği tasarımını yapması gereken şehirlerin turizm içerisinde yer alan tüm paydaşlardan oluşan bir turizm destinasyon yönetimörgütlenmesine giderek destinasyonu çağrıştıracak bir marka kimliği tasarımı yapmalıdır. Özellikle son dönemlerde turist sayısında büyük kayba uğrayan İstanbul için ivedi olarak profesyonel şekilde marka kimliği tasarlanmalıdır.

Bunun için İstanbul’daki üniversitelerde marka ile ilgili çalışmalar yapan bilim insanlarından, kalkınma ajansından ve diğer turizm paydaşlarından faydalanılmalıdır (Vatan, 2017: 261).

Sonuç olarak her destinasyon turist akışını sürdürülebilir hale getirmek istemektedir. Turist akışının sürdürülebilirliği birçok unsura bağlıdır. Bunların birçoğu destinasyonlar tarafından yönetilebilirken bazıları destinasyon tarafından yönetilememektedir. Turizm karar vericileri, turist akışının sürdürülebilirliğini sağlamak için; çevresel sürdürülebilirlik, sosyokültürel sürdürülebilirlik, ekonomik sürdürülebilirlik, politik sürdürülebilirlik, destinasyon rekabetçiliği, mevsimsellik sorunun ortadan kaldırılması ve iç turizmin geliştirilmesi gibi konular hakkında çalışmalar yürütmelidir. Tüm bu unsurların gereklilikleri sağlandığında turist akışının sürdürülebilir olması beklenmelidir.

Kaynaklar

  • Baykal, F. (2015). Uluslararası Turizm Ulaştırmasının Akış Yönü ve Dağılış Dokusu, Ege Coğrafya Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, s. 59
  • İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2017). İstanbul Turizm İstatistikleri Raporu
  • Master Card. (2013). Global Destination Cities Index byMaster Card
  • Master Card. (2014). Global Destination Cities Index byMaster Card
  • Master Card. (2015). Global Destination Cities Index byMaster Card
  • Master Card. (2016). Global Destination Cities Index byMaster Card
  • Master Card. (2017). Global Destination Cities Index byMaster Card
  • Ödemiş, M., Düzgün, E. ve Düzgün, A. (2017). Turizm Destinasyonlarının Rekabet Gücünü Arttırmasında İnovasyonun Yeri, The Journal of International Scientific Researches, Cilt: 2, Sayı: 4, s. 26
  • https://www.tursab.org.tr/tr/turizm-verileri/istatistikler/turist-sayisi-ve-turizm-geliri/2003-2017-gelirsayi-ve-ortalama-harcama_68.html
  • Vatan A., “2016 Yılında En Çok Turist Çeken 10 Şehrin Marka Kimliklerine Yönelik Bir İnceleme”, 18. Ulusal Turizm Kongresi, MARDİN, TÜRKIYE, 18-22 Ekim 2017, cilt.1, no.1, ss.253-263
Konuk Yazarımıza sorduk;

Bize film, dizi, kitap, bir de dinlemekten keyif aldığınız şarkı önerir misiniz?

Film: Sultan (Yön: Kartal Tibet)

Dizi: The Handmaid’s Tale

Kitap: Hasan Ali Toptaş’ın tüm kitapları

Şarkı: Fastball – The Way

Ahmet Vatan hakkında daha fazla bilgi almak için hesaplarını takip edebilirsiniz.

Yazar Konuk Yazar
Takip et
Her hafta yeni bir yazar hayaleturk.com'da
Yorum yap